عذاب همگانی

همه گناهان فردی نیست. گناهی را یک جامعه مرتکب می‌شود و چوبش را همه می‌خورند.

***

دوران مشروطه می‌توانست برای این مملکت بهترین فرصت تغییر باشد. ولی خب، غالب مردم به حرف دین گوش ندادند. اسیر تهمت‌ها و شایعات شدند. شیخ شهید با هر حرکتی که بوی مخالفت با دین می‌داد، مبارزه کرد. گوش مردم بدهکار نبود که نبود. آن‌قدر اوضاع خراب شد که شیخ در کمال بی‌حرمتی به دار کشیده شد و به پیکر شریفش جسارت شد. تمام حرف شیخ فضل‌الله این بود که اگر قانونی می‌خواهد نوشته شود، بر اساس دین اسلام باشد. او که فیض و بهرۀ خود را از خداوند گرفت، این مردم بودند که تقاص گناهشان رضاخان قلدر شد تا پدر هر مسلمانی را دربیاورد. سنت خدا همان است که بود. امروز هم اگر دین خدا را در نظر نگیریم، بدتر از رضاخان‌ها بر ما مسلط می‌شوند.

وَاتَّقوا فِتنَةً لا تُصیبَنَّ الَّذینَ ظَلَموا مِنکُم خاصَّةً[1]